Leren schrijven met Adrienne Rich

‚Ik kom uit een land dat al veertig jaar vastzit in de diepvries van de geschiedenis. Iedere burger die vandaag de dag in de Verenigde Staten woont, is doordrenkt van de retoriek van de Koude Oorlog, de verschrikkingen van het communisme, het verraad van het socialisme, de waarschuwing dat iedere collectieve herstructurering van de samenleving het einde betekent van de persoonlijke vrijheid. En ja, er zijn verschrikkingen en verraad geweest die openlijk verzet verdienen. Maar we worden niet uitgenodigd om stil te staan bij de massamoorden van het stalinisme, de verschrikkingen van de Russische contrarevolutie, afgezet tegen de massamoorden van de blanke suprematie. We worden niet aangespoord om hier te helpen een menselijker samenleving te creëren als antwoord op wat ons geleerd is te haten en te vrezen. Het discours zelf is op dit niveau bevroren (in „Notes toward a Politics of Location.“ Mijn vertaling.)

Er is een plek tussen twee rijen bomen waar het gras omhoog groeit / en de oude revolutionaire weg in schaduwen uiteenvalt / bij een gemeenschapscentrum, verlaten door hen die vervolgd werden / en in die schaduwen verdwenen

dit is geen Russisch gedicht, dit is nergens anders dan hier, / ons land dat dichter bij zijn eigen waarheid en angst komt, / zijn eigen manieren om mensen te laten verdwijnen.

Vervolgens ontwijkt ze meesterlijk de val waarin zoveel politieke poëzie trapt. Ze weigert expliciet de kwesties te benoemen: Ik zal u niet zeggen waar de plaats is. Maar de goede vertolker weet wat/wie ze bedoelt met: Ik weet al wie het zal kopen, verkopen, laten verdwijnen.
Het slot van het gedicht bevestigt mijn vermoeden. Doordat ze erin slaagt politiek in te bedden in een pastoraal gedicht, houdt ze onze aandacht vast. Ze zegt het zelf met zoveel woorden: want om je in tijden als deze / überhaupt aan het luisteren te krijgen, is het nodig / om over bomen te praten.

Het world wide web leert mij dat Adrienne Rich in What times are these? een dialoog voert met Bertolt Brecht︎ enmeer in het bijzonder met diens gedicht To those who come after us︎. Ik haal het uit de kast en lees het echt: Wat zijn dit voor tijden, waarin / Een gesprek over bomen bijna een misdaad is / Omdat het een zwijgen bevat over zoveel wandaden. Brecht schrijft het tussen 1934 en ’38 en zegt terecht: „Waarlijk, ik leef in donkere tijden!

Rich, die behoort tot degenen tot wie Brecht zich richt (die Nachgeborenen), is van een andere tijd, de onze, een tijd waarin het juist nodig is om over bomen te praten.

Gedicht plus vertaling op youtube

Wie het origineel naast de vertaling wil zetten, klik hier.